Hỏi: Cháu tôi tự ý lấy chiếc xe của tôi bán cho ông K. Sau thời gian khiếu nại, rồi khởi kiện, tòa án đã tuyên hợp đồng mua bán chiếc ô tô này là vô hiệu. Tôi yêu cầu ông K. giao trả lại tài sản, nhưng được biết ông này đã bán cho bà Th. Trong trường hợp này tôi phải làm thế nào để lấy lại tài sản của mình?
Lê Hoàng Trang (Cam Ranh)
Trả lời: Trường hợp giao dịch dân sự vô hiệu, tùy thuộc vào loại tài sản là đối tượng của giao dịch đó và giao dịch đã thực hiện để xem xét việc có thể hay không đòi lại tài sản. Trong trường hợp của bạn, chiếc ô tô bà Th. mua của ông K. sau khi ông đăng ký sở hữu, giao dịch đó không bị vô hiệu. Pháp luật dân sự coi bà Th. là người thứ ba ngay tình, và ông không có quyền đòi lại tài sản này từ bà Th.
Bộ luật Dân sự hiện hành tại Điều 133 về bảo vệ quyền lợi của người thứ ba ngay tình khi giao dịch dân sự vô hiệu có nội dung:
“1. Trường hợp giao dịch dân sự vô hiệu nhưng đối tượng của giao dịch là tài sản không phải đăng ký đã được chuyển giao cho người thứ ba ngay tình thì giao dịch được xác lập, thực hiện với người thứ ba vẫn có hiệu lực, trừ trường hợp quy định tại Điều 167 của Bộ luật này.
2. Trường hợp giao dịch dân sự vô hiệu nhưng tài sản đã được đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền, sau đó được chuyển giao bằng một giao dịch dân sự khác cho người thứ ba ngay tình và người này căn cứ vào việc đăng ký đó mà xác lập, thực hiện giao dịch thì giao dịch đó không bị vô hiệu.
Trường hợp tài sản phải đăng ký mà chưa được đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền thì giao dịch dân sự với người thứ ba bị vô hiệu, trừ trường hợp người thứ ba ngay tình nhận được tài sản này thông qua bán đấu giá tại tổ chức có thẩm quyền hoặc giao dịch với người mà theo bản án, quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền là chủ sở hữu tài sản nhưng sau đó chủ thể này không phải là chủ sở hữu tài sản do bản án, quyết định bị huỷ, sửa.
3. Chủ sở hữu không có quyền đòi lại tài sản từ người thứ ba ngay tình, nếu giao dịch dân sự với người này không bị vô hiệu theo quy định tại khoản 2 Điều này nhưng có quyền khởi kiện, yêu cầu chủ thể có lỗi dẫn đến việc giao dịch được xác lập với người thứ ba phải hoàn trả những chi phí hợp lý và bồi thường thiệt hại.”
(Điều 167 của Bộ luật nói đến trường hợp chủ sở hữu có quyền đòi lại động sản không phải đăng ký quyền sở hữu từ người chiếm hữu ngay tình trong trường hợp người chiếm hữu ngay tình có được động sản này thông qua hợp đồng không có đền bù với người không có quyền định đoạt tài sản; trường hợp hợp đồng này là hợp đồng có đền bù thì chủ sở hữu có quyền đòi lại động sản nếu động sản đó bị lấy cắp, bị mất hoặc trường hợp khác bị chiếm hữu ngoài ý chí của chủ sở hữu).
Như vậy, bạn có quyền khởi kiện để yêu cầu tòa án buộc chủ thể có lỗi dẫn đến việc giao dịch được xác lập với người thứ ba phải hoàn trả những chi phí hợp lý và bồi thường thiệt hại.
Luật sư NGUYỄN THIỆN HÙNG