Hỏi: Tôi đã có thời gian làm việc tại công ty gần 7 năm. Tuy không có được thành tích đặc biệt nổi trội nhưng nhìn chung hàng năm tôi đều hoàn thành nhiệm vụ được giao. Thời gian gần đây, công ty có gặp khó khăn trong hoạt động kinh doanh, dẫn đến vài trường hợp tôi có phản ứng, không chấp hành việc thay đổi việc làm. Vừa rồi, công ty ra quyết định sa thải tôi, cho là tôi không hoàn thành nhiệm vụ và làm ảnh hưởng đến lợi ích của công ty. Xin cho biết pháp luật quy định việc sa thải người lao động được áp dụng trong những trường hợp nào?
Vũ Đức Kiên (Cam Lâm)
Trả lời: Kỷ luật lao động là những quy định về việc tuân theo thời gian, công nghệ và điều hành sản xuất, kinh doanh trong nội quy lao động. Theo Bộ luật Lao động năm 2012, trong xử lý kỷ luật lao động có các hình thức: Khiển trách, kéo dài thời hạn nâng lương không quá 6 tháng, cách chức, sa thải. Trong đó sa thải là hình thức kỷ luật nặng, chỉ được áp dụng trong những trường hợp nhất định được Bộ luật quy định.
Các trường hợp áp dụng hình thức xử lý kỷ luật sa thải gồm:
1. Người lao động có hành vi trộm cắp, tham ô, đánh bạc, cố ý gây thương tích, sử dụng ma tuý trong phạm vi nơi làm việc, tiết lộ bí mật kinh doanh, bí mật công nghệ, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của người sử dụng lao động, có hành vi gây thiệt hại nghiêm trọng hoặc đe dọa gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng về tài sản, lợi ích của người sử dụng lao động.
2. Người lao động bị xử lý kỷ luật kéo dài thời hạn nâng lương mà tái phạm trong thời gian chưa xoá kỷ luật hoặc bị xử lý kỷ luật cách chức mà tái phạm.
Tái phạm là trường hợp người lao động lặp lại hành vi vi phạm đã bị xử lý kỷ luật mà chưa được xóa kỷ luật, cụ thể: Người lao động bị khiển trách sau 3 tháng, hoặc bị xử lý kỷ luật kéo dài thời hạn nâng lương sau 6 tháng, kể từ ngày bị xử lý, nếu không tái phạm thì đương nhiên được xoá kỷ luật; Trường hợp bị xử lý kỷ luật lao động bằng hình thức cách chức thì sau thời hạn 3 năm, nếu tiếp tục vi phạm kỷ luật lao động thì không bị coi là tái phạm.
3. Người lao động tự ý bỏ việc 5 ngày cộng dồn trong 1 tháng hoặc 20 ngày cộng dồn trong 1 năm mà không có lý do chính đáng.
Các trường hợp được coi là có lý do chính đáng bao gồm: thiên tai, hoả hoạn, bản thân, thân nhân bị ốm có xác nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền và các trường hợp khác được quy định trong nội quy lao động.
Pháp luật quy định chặt chẽ quy trình, thủ tục xem xét xử lý kỷ luật người lao động. Khi xử lý kỷ luật lao động, người sử dụng lao động phải chứng minh được lỗi của người lao động, ngoài ra, việc xử lý kỷ luật lao động phải có sự tham gia của tổ chức đại diện tập thể lao động tại cơ sở; người lao động phải có mặt và có quyền tự bào chữa, nhờ luật sư hoặc người khác bào chữa; việc xử lý kỷ luật lao động phải được lập thành biên bản.
Từ các quy định trên, bạn có thể đối chiếu với trường hợp cụ thể của mình để nhận biết sự phù hợp hay không của quyết định kỷ luật mà công ty đã áp dụng đối với bạn. Trong trường hợp được cho là có vi phạm pháp luật, xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình thì bạn có thể sử dụng quyền khiếu nại.
Luật sư NGUYỄN THIỆN HÙNG