Hỏi: Con tôi chuẩn bị vào lớp một. Hồi sinh cháu, do chúng tôi chưa đăng ký kết hôn và giữa hai người có mâu thuẫn nên tôi đã đặt tên và khai sinh cho con với cái tên làm bố cháu không vừa lòng. Nay tôi muốn đổi tên cho con để giấy tờ của cháu được ổn định khi cháu đi học. Xin cho biết việc đổi tên được quy định thế nào?
Lê Hoàng Minh (Vạn Thắng, Vạn Ninh)
Trả lời: Mỗi người được sinh ra đều có họ, tên do cha mẹ hoặc ông bà, hoặc những người thân thích khác đặt cho. Họ, tên của một người được xác định theo họ, tên khai sinh của người đó.
Pháp luật dân sự ghi nhận cá nhân có quyền có họ, tên (bao gồm cả chữ đệm, nếu có). Quyền có họ, tên là một trong những quyền nhân thân, gắn liền với mỗi cá nhân.
Thay đổi họ, thay đổi tên của một người cũng là một quyền của cá nhân. Đối với con, tuy họ, tên do cha mẹ đặt, nhưng không vì thế mà cha mẹ có thể tùy tiện thay đổi, mà việc thay đổi họ, tên chỉ được đáp ứng khi có lý do chính đáng theo quy định của pháp luật dân sự, tức việc này chỉ được thực hiện trong những trường hợp pháp luật cho phép.
Với việc thay đổi tên, Bộ luật Dân sự hiện hành ghi nhận, cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận việc thay đổi tên trong trường hợp sau đây:
a) Theo yêu cầu của người có tên mà việc sử dụng tên đó gây nhầm lẫn, ảnh hưởng đến tình cảm gia đình, đến danh dự, quyền, lợi ích hợp pháp của người đó;
b) Theo yêu cầu của cha nuôi, mẹ nuôi về việc thay đổi tên cho con nuôi hoặc khi người con nuôi thôi làm con nuôi và người này hoặc cha đẻ, mẹ đẻ yêu cầu lấy lại tên mà cha đẻ, mẹ đẻ đã đặt;
c) Theo yêu cầu của cha đẻ, mẹ đẻ hoặc người con khi xác định cha, mẹ cho con;
d) Thay đổi tên của người bị lưu lạc đã tìm ra nguồn gốc huyết thống của mình;
đ) Thay đổi tên của vợ, chồng trong quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài để phù hợp với pháp luật của nước mà vợ, chồng người nước ngoài là công dân hoặc lấy lại tên trước khi thay đổi;
e) Thay đổi tên của người đã xác định lại giới tính, người đã chuyển đổi giới tính;
g) Trường hợp khác do pháp luật về hộ tịch quy định.
Đối chiếu với các quy định nêu trên, trong trường hợp của bạn, bạn cần xem tên của cháu đã đăng ký trên giấy khai sinh mà việc sử dụng nó có “gây nhầm lẫn, ảnh hưởng đến tình cảm gia đình” hay không. Nếu có, bạn có thể liên hệ đến UBND cấp xã nơi cư trú để được xem xét giải quyết.
Luật sư NGUYỄN THIỆN HÙNG