Hỏi: Bố tôi qua đời để lại bản di chúc, trong đó có phân chia số tài sản của ông cho các con. Tuy nhiên, trong số 5 người con thì chỉ có 4 người được hưởng, còn một người không thấy nhắc đến, cũng không rõ lý do. Xin cho biết trong trường hợp này thì người không có tên có được hưởng tài sản không?
Mai Lan (Vạn Thọ, Vạn Ninh)
Trả lời: Việc định đoạt tài sản của mình thể hiện trong di chúc là quyền của mỗi cá nhân, được pháp luật về thừa kế công nhận. Theo Bộ luật Dân sự, người lập di chúc có quyền chỉ định người thừa kế; truất quyền hưởng di sản của người thừa kế; phân định phần di sản cho từng người thừa kế; dành một phần tài sản trong khối di sản để di tặng, thờ cúng; giao nghĩa vụ cho người thừa kế; chỉ định người giữ di chúc, người quản lý di sản, người phân chia di sản.
Di chúc phải hợp pháp mới được pháp luật công nhận. Di chúc hợp pháp là di chúc đáp ứng đủ các điều kiện:
a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;
b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.
Tuy việc định đoạt tài sản là quyền của người lập di chúc, nhưng pháp luật cũng can thiệp trong một số trường hợp nhất định. Việc này được ghi nhận tại Điều 644 của Bộ luật Dân sự về người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc. Những người đó gồm:
a) Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;
b) Con thành niên mà không có khả năng lao động.
Những người này vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó.
Như vậy trong trường hợp của bạn, nếu di chúc của người bố để lại là hợp pháp và người con không có tên trong di chúc không thuộc trường hợp là người chưa thành niên hoặc là người thành niên nhưng không có khả năng lao động thì chỉ bốn người con có tên trong di chúc được hưởng di sản thừa kế.
Cũng cần nói thêm, do thư của bạn không đề cập đến việc mẹ của bạn còn sống hay đã chết. Nếu mẹ bạn còn sống thì bà là người được hưởng phần di sản theo Điều 644 nói trên.
Luật sư NGUYỄN THIỆN HÙNG