Hỏi: Tôi có căn nhà cho thuê, người thuê đầu tư kinh doanh đồng thời cả gia đình họ sinh hoạt tại đây, thời hạn thuê theo hợp đồng là 5 năm. Theo hợp đồng, còn hơn một năm nữa mới hết thời hạn thuê nhưng tôi đang cần bán căn nhà này để ra nước ngoài định cư. Vậy tôi bán căn nhà này thì có được không? Trong trường hợp có vướng mắc, tôi muốn chấm dứt hợp đồng cho thuê nhà trước thời hạn được không?
Nguyễn Cường (Cam Ranh)
Trả lời: Nhà ở đang cho thuê, chủ sở hữu vẫn có quyền định đoạt bằng việc bán cho người khác nhưng phải tuân theo một số điều kiện.
Luật Nhà ở có quy định về việc bán nhà ở đang cho thuê: Trường hợp chủ sở hữu bán nhà ở đang cho thuê thì phải thông báo bằng văn bản cho bên thuê nhà ở biết về việc bán và các điều kiện bán nhà ở; bên thuê nhà ở được quyền ưu tiên mua nếu đã thanh toán đầy đủ tiền thuê nhà cho bên cho thuê tính đến thời điểm bên cho thuê có thông báo về việc bán nhà cho thuê, trừ trường hợp nhà ở thuộc sở hữu chung; trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày bên thuê nhà ở nhận được thông báo mà không mua thì chủ sở hữu nhà ở được quyền bán nhà ở đó cho người khác, trừ trường hợp các bên có thoả thuận khác về thời hạn.
Luật Nhà ở cũng quy định quyền của người thuê nhà được tiếp tục thuê nhà ở trong trường hợp chủ sở hữu nhà ở chuyển quyền sở hữu nhà ở đang cho thuê; chủ sở hữu nhà ở chết mà thời hạn thuê nhà ở vẫn còn...
Trường hợp chủ sở hữu nhà ở chuyển quyền sở hữu nhà ở đang cho thuê cho người khác mà thời hạn thuê nhà ở vẫn còn thì bên thuê nhà ở được tiếp tục thuê đến hết hạn hợp đồng; chủ sở hữu nhà ở mới có trách nhiệm tiếp tục thực hiện hợp đồng thuê nhà ở đã ký kết trước đó, trừ trường hợp các bên có thoả thuận khác.
Trường hợp chủ sở hữu nhà ở chết mà thời hạn thuê nhà ở vẫn còn thì bên thuê nhà ở được tiếp tục thuê đến hết hạn hợp đồng. Người thừa kế có trách nhiệm tiếp tục thực hiện hợp đồng thuê nhà ở đã ký kết trước đó, trừ trường hợp các bên có thoả thuận khác. Trường hợp chủ sở hữu không có người thừa kế hợp pháp theo quy định của pháp luật thì nhà ở đó thuộc quyền sở hữu của Nhà nước và người đang thuê nhà ở được tiếp tục thuê theo quy định về quản lý, sử dụng nhà ở thuộc sở hữu nhà nước.
Trường hợp bên thuê nhà ở chết mà thời hạn thuê nhà ở vẫn còn thì người đang cùng sinh sống với bên thuê nhà ở được tiếp tục thuê đến hết hạn hợp đồng thuê nhà ở, trừ trường hợp thuê nhà ở công vụ hoặc các bên có thoả thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác.
Về việc chấm dứt hợp đồng trước thời hạn, bên cho thuê nhà ở có quyền đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng thuê nhà và thu hồi nhà ở đang cho thuê khi thuộc một trong các trường hợp:
a) Bên cho thuê nhà ở thuộc sở hữu nhà nước, nhà ở xã hội cho thuê không đúng thẩm quyền, không đúng đối tượng, không đúng điều kiện quy định;
b) Bên thuê không trả tiền thuê nhà ở theo thỏa thuận từ 3 tháng trở lên mà không có lý do chính đáng;
c) Bên thuê sử dụng nhà ở không đúng mục đích như đã thoả thuận trong hợp đồng;
d) Bên thuê tự ý đục phá, cơi nới, cải tạo, phá dỡ nhà ở đang thuê;
đ) Bên thuê chuyển đổi, cho mượn, cho thuê lại nhà ở đang thuê mà không có sự đồng ý của bên cho thuê;
e) Bên thuê làm mất trật tự, vệ sinh môi trường, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt của những người xung quanh đã được bên cho thuê nhà ở hoặc tổ trưởng tổ dân phố, trưởng thôn, làng, ấp, bản, buôn, phum, sóc lập biên bản đến lần thứ ba mà vẫn không khắc phục;
g) Các bên không thỏa thuận được về giá thuê nhà ở mới trong trường hợp các bên đã thỏa thuận cho bên cho thuê thực hiện cải tạo lại nhà ở.
Luật sư NGUYỄN THIỆN HÙNG