Hỏi: Tôi làm nghề tự do, thấy đài, báo nói nhiều đến bảo hiểm xã hội tự nguyện tôi cũng muốn tham gia. Xin cho biết quy định của pháp luật về bảo hiểm tự nguyện, nếu tôi tham gia bảo hiểm này thì sẽ được hưởng những chế độ gì và các khoản phải đóng được quy định thế nào?
Trần Việt Cường (Xuân Sơn, Vạn Ninh)
Trả lời: Theo Luật Bảo hiểm xã hội, công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc thì được tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Bạn đang làm nghề tự do, không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bạn có thể tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện khi đủ điều kiện sẽ được hưởng chế độ hưu trí, khi chết được chế độ tử tuất.
Về điều kiện hưởng lương hưu: Người lao động hưởng lương hưu khi có đủ các điều kiện: a) Đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định của Bộ luật Lao động; b) Đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên. Trường hợp người lao động đã đủ điều kiện về tuổi theo quy định nhưng thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ 20 năm thì được đóng cho đến khi đủ 20 năm để hưởng lương hưu. Người lao động có thời gian đóng bảo hiểm xã hội cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75%, khi nghỉ hưu, ngoài lương hưu còn được hưởng trợ cấp một lần. Mức trợ cấp một lần được tính theo số năm đóng bảo hiểm xã hội cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75%, cứ mỗi năm đóng bảo hiểm xã hội thì được tính bằng 0,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội.
Chế độ tử tuất gồm trợ cấp mai táng và trợ cấp tuất.
Tại Nghị định số 134/2015/NĐ-CP Chính phủ quy định phương thức đóng và mức đóng như sau:
Về phương thức đóng: Người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện được chọn một trong các phương thức đóng sau đây để đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất: a) Đóng hằng tháng; b) Đóng 3 tháng một lần; c) Đóng 6 tháng một lần; d) Đóng 12 tháng một lần; đ) Đóng một lần cho nhiều năm về sau nhưng không quá 5 năm một lần; e) Đóng một lần cho những năm còn thiếu đối với người tham gia bảo hiểm xã hội đã đủ điều kiện về tuổi để hưởng lương hưu theo quy định nhưng thời gian đóng bảo hiểm xã hội còn thiếu không quá 10 năm (120 tháng) thì được đóng cho đủ 20 năm để hưởng lương hưu.
Về mức đóng: Mức đóng hằng tháng bằng 22% mức thu nhập tháng do người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện lựa chọn. Mức thu nhập tháng do người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện lựa chọn thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn theo quy định của Thủ tướng Chính phủ và cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở tại thời điểm đóng. Mức đóng 3 tháng hoặc 6 tháng hoặc 12 tháng một lần được xác định bằng mức đóng hàng tháng nhân với 3 đối với phương thức đóng 3 tháng; nhân với 6 đối với phương thức đóng 6 tháng; nhân với 12 đối với phương thức đóng 12 tháng một lần. Mức đóng một lần cho nhiều năm về sau được tính bằng tổng mức đóng của các tháng đóng trước, chiết khấu theo lãi suất đầu tư quỹ bảo hiểm xã hội bình quân tháng do Bảo hiểm xã hội Việt Nam công bố của năm trước liền kề với năm đóng. Mức đóng một lần cho những năm còn thiếu được tính bằng tổng mức đóng của các tháng còn thiếu, áp dụng lãi gộp bằng lãi suất đầu tư quỹ bảo hiểm xã hội bình quân tháng do Bảo hiểm xã hội Việt Nam công bố của năm trước liền kề với năm đóng.
Luật sư NGUYỄN THIỆN HÙNG